We wsi Olejów położonej na terenie Zborowskiej Miejskiej Hromady Terytorialnej w obwodzie tarnopolskim odbył się ponowny pochówek 2 tys. katolików z Cmentarza Stryjskiego we Lwowie, na miejscu którego w czasach radzieckich zbudowano Muzeum Historii Wojsk Przykarpackiego Okręgu Wojskowego.

Ponowny pochówek odbył się 30 listopada przy wsparciu Konsulatów Generalnych RP we Lwowie i Łucku. Mszę za zmarych odprawił proboszcz kościoła Miłosierdzia Bożego i Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Tarnopolu, ks. Andrzej Malig.

W uroczystości wzięli udział wicekonsul Mateusz Marszałek z Konsulatu Generalnego RP w Łucku, przewodniczący Zborowskiej Miejskiej Hromady Terytorialnej Rusłan Maksymiw, jego zastępca Jarosław Harandżuk, starosta olejowski Wołodymyr Honczarenko, członkowie Polskiego Centrum Kultury i Edukacji im. prof. Mieczysława Krąpca w Tarnopolu, pracownicy Centrum Naukowo-Badawczego «Ratownicza Archeologiczna Służba» Instytutu Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy oraz mieszkańcy Olejowa.

Wicekonsul Mateusz Marszałek podziękował miejscowym władzom za pomoc w organizacji ponownego pochówku oraz wszystkim zgromadzonym za to, że przybyli, by uczcić pamięć zmarłych.

W ciągu sierpnia-listopada 2022 r. ekspedycja archeologiczna Centrum Naukowo-Badawczego «Ratownicza Archeologiczna Służba» Instytutu Archeologii Narodowej Akademii Nauk Ukrainy na zlecenie jednej z lwowskich firm budowlanych przeprowadziła prace poszukiwawczo-ekshumacyjne na terenie dawnego Cmentarza Stryjskiego we Lwowie. Tu w czasach radzieckich powstało Muzeum Historii Wojsk Przykarpackiego Okręgu Wojskowego, znanego wśród miejscowych jako PrykWO. Zbudowano je, a także pomnik sławy bojowej Armii Radzieckiej dosłownie na kościach zmarłych bez przeprowadzenia żadnych prac archeologicznych czy przeniesienia pochówków.

Pracownicy «Ratowniczej Archeologicznej Służby» odkryli, zbadali oraz ekshumowali pochówki katolickie z XIX wieku położone na 6 tys. metrów kwadratowych. Łącznie dawny cmentarz zajmował ok. 36 tys. metrów kwadratowych. Na zbadanym terenie znaleziono szczątki 2 tys. osób wyznania rzymskokatolickiego, o czym świadczą m.in. krzyżyki, różańce, medaliony i ikony odnalezione przy zmarłych.

Cmentarz Stryjski jest jednym z najdawniejszych we Lwowie. Dla nowych pochówków został zamknięty pod koniec ХІХ wieku, chociaż są tu także mogiły z pierwszej połowy ХХ wieku, m.in. żołnierzy rosyjskich i austriackich, ukraińskich strzelców siczowych, a nawet żołnierzy Wehrmachtu. Większość zbadanych w sierpniu-listopadzie pochówków pochodzi z ХІХ wieku.

Poszukując miejsca, gdzie mogłyby zostać przeniesione szczątki, archeolodzy zwrócili się do przewodniczącego Zborowskiej Miejskiej Hromady Terytorialnej Rusłana Maksymiwa proponując ponowny pochówek na dawnym cmentarzu katolickim w Olejowie.

Archeolog, Oleksij Złatohorski, który kierował pracami poszukiwawczo-ekshumacyjnymi, wytłumaczył, że Olejów wybrano w tym celu dlatego, że ani we Lwowie, ani w pobliżu miasta nie udało się znaleźć odpowiedniego miejsca. Archeolog kilka lat temu porządkował dawny cmentarz katolicki w Olejowie. Poza tym ze Lwowem i Olejowem było związanych kilka osób pochowanych we Lwowie, którym w Olejowie postawiono pomnik.

Na miejscu ponownego pochówku postawiono i poświęcono krzyż, złożono kwiaty i zapalono znicze. Przewodniczący hromady Rusłan Maksymiw powiedział, że wkrótce na masowym grobie, w którym złożono szczątki z Cmentarza Stryjskiego we Lwowie, zostanie postawiony pomnik, a teren wokół niego będzie uporządkowany.

Ałła Flissak,
Polskie Centrum Kultury i Edukacji im. prof. Mieczysława Krąpca w Tarnopolu
Fot. Piotr Fryz