rok urodzenia miejsce urodzenia Radomsko 1921
tak
na tej kartce
ze szkolnego zeszytu syna
mieści się mój życiorys (…)
T. Różewicz/ Z życiorysu
24 kwietnia zmarł Tadeusz Różewicz(1921-2014), wybitny polski poeta, prozaik, dramaturg i scenarzysta, laureat wielu prestiżowych nagród literackich. Jego twórczość została przetłumaczona na 40 języków. Człowiek niezwykle skromny, rzadko pokazywał się publicznie, bardzo cenił swoją prywatność. Nie lubił rozgłosu, a rzeczywistość komentował tylko w swoich wierszach. Istniał i funkcjonował w świadomości kulturalnej i literackiej całego świata, ceniony za styl pisania i talent. Redaktor Elżbieta Sitek, wrocławska dziennikarka TVP, która była autorką licznych reportaży i filmów poświęconych Różewiczowi i miała okazję obserwować poetę przy pracy, podkreślała w 2011 roku w jednej z audycji jego wyjątkowość: «On z reguły pisze kilka wersji poszczególnych utworów (mówię o wierszach), poprawia je, zmienia, wykreśla. Kiedy się na to patrzy, to tak się człowiekowi wydaje, że to jest ta perfekcja, że do tego należy dążyć. Dla mnie to jest ideał artysty i poety».
Tadeusz Różewicz debiutował w 1947 r. tomem «Niepokój». Tam znalazł się jeden z najbardziej rozpoznawalnych utworów «Ocalony», w którym bohater z trudną wojenną pamięcią, stara się uporządkować na nowo swój świat. Za pomocą chropawych, powściągliwych i ogołoconych ze zbędnych środków stylistycznych wierszy odreagowuje okrucieństwa wojny. I rodzi się na nowo jako człowiek i jako poeta.
W latach 50. XX wieku, ukazały się kolejne tomy wierszy Różewicza: «Pięć poematów» (1950), «Czas który idzie» (1951), «Wiersze i obrazy» (1952), «Równina» (1954). Poza napisaną w 1959 roku «Kartoteką» najsłynniejsze sztuki Różewicza, to m.in. «Białe małżeństwo», «Stara kobieta wysiaduje», «Odejście głodomora», «Pułapka», «Do piachu». Ostatnia większa publikacja Różewicza – «Kup kota w worku» – ukazała się w 2008 r. To zbiór wierszy i krótkich form prozatorskich.
Smutne to wydarzenie i wielka strata dla wiernych czytelników Mistrza Różewicza oraz dla narodowej i światowej kultury.
Opr. Jadwiga DEMCZUK
fot. flickr.com_Marcin Biodrowski
Ocalony
Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.
To są nazwy puste i jednoznaczne:
człowiek i zwierzę
miłość i nienawiść
wróg i przyjaciel
ciemność i światło.
Człowieka tak się zabija jak zwierzę
widziałem:
furgony porąbanych ludzi
którzy nie zostaną zbawieni.
Pojęcia są tylko wyrazami:
cnota i występek
prawda i kłamstwo
piękno i brzydota
męstwo i tchórzostwo.
Jednako waży cnota i występek
widziałem:
człowieka który był jeden
występny i cnotliwy.
Szukam nauczyciela i mistrza
niech przywróci mi wzrok słuch i mowę
niech jeszcze raz nazwie rzeczy i pojęcia
niech oddzieli światło od ciemności.
Mam dwadzieścia cztery lata
ocalałem
prowadzony na rzeź.
Wśród wielu zajęć
Wśród wielu zajęć
bardzo pilnych
zapomniałem o tym
że również trzeba
umierać
lekkomyślny
zaniedbałem ten obowiązek
lub wypełniałem go
powierzchownie
od jutra
wszystko się zmieni
zacznę umierać starannie
mądrze optymistycznie
bez straty czasu
Nie żyje Tadeusz Różewicz