Zygmunt Szczęsny Feliński – syn Ewy Felińskiej, która jest patronką Stowarzyszenia Kultury Polskiej na Wołyniu, Arcybiskup Warszawy – 11 października 2009 roku został ogłoszony świętym przez Benedykta XVI.
Na Wołyniu
Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński – syn Gerarda i Ewy Felińskich – urodził się w Wojutynie na Wołyniu 1 listopada 1822 roku. W okresie pobytu w Wojutynie i Zboroszowie rodzina Felińskich wiodła bardzo skromne życie. Duży wpływ wychowawczy na Zygmunta miała matka, która własnym przykładem pokazała odpowiedni kierunek myślenia i postępowania. Później Feliński pisał: „Z miłością macierzyńską śledziła wszystkie odcienie mego charakteru (...), a znając moje skłonności, wnet daje rady, które bez namysłu można przyjmować, bo pochodzą z życzliwości prawdziwej, z serca”.
Wychowany w rodzinie wielodzietnej, w atmosferze religijnej i patriotycznej z domu rodzinnego wyniósł mocny fundament wiary. Dzięki temu nie załamał się, gdy w 1833 r. umarł mu ojciec, a 5 lat później została aresztowana za działalność patriotyczną i zesłana na Syberię jego matka. Osieroconymi dziećmi zajęli się przyjaciele rodziny, ponieważ te nie miały żadnych żyjących krewnych.
Moskwa, Paryż, Żytomierz, Petersburg
Dzięki swojemu opiekunowi Zenonowi Brzozowskiemu mógł studiować na wydziale matematycznym w Moskwie przygotowując się do roli wychowawcy i nauczyciela dzieci swojego opiekuna. Po studiach, w listopadzie 1847 roku, wyjechał do Paryża, gdzie miał możliwość uzupełnić swoje wykształcenie. Po drodze zwiedził Lwów i Kraków. Te miasta zrobiły na nim bardzo duże wrażenie. W Paryżu Feliński zaprzyjaźnił się z Juliuszem Słowackim. Odwiedzał go bardzo często i był świadkiem jego śmierci. Śmierć przyjaciela wpłynęła na zmianę jego poglądów, zaczął zastanawiać się nad swoim życiem. W końcu doszedł do wniosku, że jego drogą życia jest kapłaństwo i idąc za głosem powołania wstąpił do Seminarium Duchownego w Żytomierzu, skąd został wysłany do Akademii Duchownej w Petersburgu. Tam w 1855 r. dostał święcenia kapłańskie i zaczął pracować w Petersburgu.
Najlepszy ksiądz
W 1857 r. założył Zgromadzenie Sióstr Rodziny Maryi, któremu powierzył opiekę nad biednymi oraz prowadzenie sierocińca i szkoły dla ubogich dzieci. Pełnił funkcję spowiednika alumnów i kapelana w petersburskiej Akademii Duchownej oraz był profesorem filozofii na tej uczelni. Wykładając w petersburskiej Akademii Duchownej, cieszył się ogromnym autorytetem. Pisano o nim: „apostoł pełen pokory, nauki i kultury”, „najlepszy ksiądz w Rosji”.
Opinie te dotarły do Watykanu i w styczniu 1862 r. papież Pius IX mianował Felińskiego arcybiskupem metropolitą warszawskim. Niestety na stanowisku metropolity był przez wielu niezrozumiany, początkowo postrzegany jako człowiek cara. Mimo to z wielką gorliwością zajął się odrodzeniem duchowym archidiecezji – zreformował seminaria i Akademię Duchowną w Warszawie, założył schronisko dla biednych dzieci, zwołał zjazd duchowieństwa.
Święty
Rok po przyjeździe nowego arcybiskupa do Warszawy w Polsce wybuchło powstanie styczniowe. Zygmunt Feliński stanął w obronie represjonowanych Polaków.
W czasie powstania napisał list do cara w obronie Kościoła i Narodu. Po opublikowaniu tego listu został wezwany do Petersburga. Zdawał sobie sprawę, że do Warszawy nie wróci. Odrzucił jednak propozycję Rządu Narodowego, aby uciec za granicę. Opuścił stolicę pod eskortą wojskową jako więzień stanu 14 czerwca 1863 r. i po trzech tygodniach internowania został zesłany do Jarosławia nad Wołgą, gdzie spędził 20 lat. Proponowano mu powrót do stolicy, lecz wymagano od niego zerwania kontaktów ze Stolicą Apostolską i poddania się całkowicie pod rozkazy rządu carskiego. Nie zgodził się na to.
W czasie pobytu na wygnaniu arcybiskup prowadził szeroką działalność dobroczynną – duchową i materialną. Pomagał setkom wygnańców polskich. Dla wiernych otworzył swoją kaplicę i odprawiał dla nich nabożeństwa. Zakazano mu głoszenia kazań, więc po nabożeństwach zapraszał wiernych do siebie. W pamięci mieszkańców pozostał jako człowiek święty. O domu, w którym mieszkał, mówią: „Tu mieszkał święty człowiek”.
Po uwolnieniu w 1883 roku nie miał prawa powrotu do Warszawy. Ostatnie 12 lat życia Feliński spędził jako wiejski duszpasterz w Dźwiniaczce w diecezji lwowskiej (dziś – obwód tarnopolski). Zmarł w Krakowie. Do Warszawy arcybiskup Feliński powrócił w 1921 r. – jego szczątki przywieziono do stolicy i umieszczono w podziemiach katedry św. Jana.
Człowiek, który poświęcił życie Bogu, przez całe swoje życie pomagał ludziom. Proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 1965 r. W 2002 r. papież Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym. W 2009 r. został Świętym.
Natalia DENYSIUK