Beresteczko: POST SCRIPTUM
Artykuły

Trzysta sześćdziesiąt lat temu pola pod Beresteczkiem zostały obficie zroszone ludzką krwią. „Nienawiść wrosła w serca i zatruła krew pobratymczą” - tak opisywał te czasy nieśmiertelny Sienkiewicz. 28 czerwca 1651 roku rozpoczęła się jedna z największych bitew XVII-wiecznej Europy, która była przełomowym etapem walk w czasie wojen kozackich.

Potocznie uważa się, że wojnę polsko-kozacką zapoczątkował Bohdan Chmielnicki, szlachcic, syn podstarościego czehryńskiego, pisarz wojska zaporoskiego. Zlekceważony przez polskiego króla odmową uregulowania prywatnego zatargu z Danielem Czaplińskim poczuł się urażony na własnej ambicji i wznęcił bunt wiosną 1648 r. Powstanie Chmielnickiego, który został obrany hetmanem zaporoskim, wstrząsnęło podstawami Rzeczypospolitej. Z perspektywy czasu możemy powiedzieć, że powodem buntu kozackiego głównie był czynnik społeczno-ekonomiczny. Dla Rzeczypospolitej brak dowództwa wojskiem koronnym, zawirowania polityczne wywołane śmiercią Władysława IV spowodowały utratę kontroli nad większością obszarów Ukrainy. Wojska kozacko-tatarskie podchodziły aż pod Lwów i Zamość.

Dotkliwe klęski poniosło wojsko polskie pod Żółtymi Wodami, Korsuniem i Piławcami. Natarcie kozacko-tatarskie zostało dopiero zatrzymane przez heroiczny  obronę Zbaraża. Pod Beresteczkiem, stojący na czele połączonych sił litewsko-polskich nowo obrany król Jan Kazimierz, zagrodził drogę Kozacczyźnie idącej na podbój Rzeczypospolitej.

Zwycięstwo odniesione na polach beresteckich było olbrzymie, lecz nie potrafiło zatrzeć skutków poprzednich klęsk i nie miało decydującego wpływu na dalsze dzieje. Krwawe zmagania trwały nadal. Wielu ludu zginęło w tych zmaganiach a Ukraina jeszcze przez wiele lat pustoszona była przysłowiowym ogniem i mieczem. „Opustoszała Rzeczpospolita - pisał Sienkiewicz- opustoszała Ukraina. Wilcy wyli na zgliszczach dawnych miast i kwitnące niegdyś kraje były jakby wielki grobowiec (...)”.

W tej wielkiej wojnie nie było zwycięzcy - przegrali wszyscy. Przegrała Rzeczpospolita, przegrali Kozacy i ambitny Chmielnicki. 18 stycznia 1654 roku w Perejesławiu hetman zaporoski Bohdan Chmielnicki i Rada Kozacka, podpisują ugodę z Carską Rosją. Chmielnicki w imieniu Kozacczyzny zaprzysiągł carowi w cerkwi wierne poddaństwo i otrzymał dekret na atamana, jako dowód carskiej łaski.

Car Rosji z dynastii Romanowych Aleksy I Michajłowicz w dniu 27 marca 1654 roku wydaje przywilej dla wojska zaporoskiego, w którym nie ma żadnej mowy o samostanowieniu i samodzielności. Zaporoże zostaje włączone pod  administrację rosyjską.

Sprawa kozacka była w zasadzie rozstrzygnięta. Lud wracał do pańszczyzny, Kozacy zajmowali stanowiska wyrzniętej szlachty. Ich prawa i wolności były zależne od łaski despotycznego carskiego rządu. Rzeczpospolita traciła Ukrainę. Ten piękny i bogaty przed wojną kraj dostawał się pod długowieczne moskiewskie panowanie.

Kozacczyzna straciła to, co Kozacy najbardziej kochali - Wolność.

Walenty WAKOLUK


P.S. W latach 1910-1914 staraniem władz rosyjskich powstał pod Beresteczkiem obiekt zwany potocznie „Kozackie Mogiły”. Całość tego memorialnego kompleksu tworzą cerkwie św. Michała i św. Grzegorza i dzwonnica a także były klasztorny budynek, w którym obecnie znajduje się muzeum. Idea powstania tego kompleksu daleka była od zasad chrześcijańskiej posługi i moralności. Jego głównym zadaniem było utrwalenie w społeczeństwie ukraińskim antypolskich nastrojów, wzmocnienie jednostronnej prorosyjskiej wizji stosunków polsko-ukraińskich i wpajanie pokoleniom Ukraińców przekonania o dobrodziejstwach sojuszu z Moskwą. Carskim władzom, a później i sowieckim, nie i przyszło do głowy postawić w Baturynie chociaż by drewniany krzyż pomordowanym przez wojsko rosyjskie Ukraińcom.

Niepodległe europejskie państwa takie jak Ukraina i Polska, które mają wiele wieków  wspólnej  historii, mają obecnie możliwość zmiany formatu beresteczkowskiej martyrologii i zamknięcia  tego smutnego dla obu narodów rozdziału Historii. Nadszedł już najwyższy czas, żeby pod Beresteczkiem - na poziomie - prezydentów obu naszych Państw podać sobie ręce i odmówić wspólnie Modlitwę za Poległych. Powinniśmy wspominać to  pole walki jako przykład ludowego porzekadła - „Gdzie dwóch się bije tam trzeci korzysta”.

Powiązane publikacje
Ukazał się nr 6 «Monitora Wołyńskiego»
Wydarzenia
Zapraszamy Państwa na łamy dzisiejszego numeru «Monitora Wołyńskiego». Piszemy w nim m.in. o rodzinnych historiach Władysława Bagińskiego z Równego, mistrzu Wielkiej Brytanii i Australii w szermierce urodzonym na Wołyniu, a także zapraszamy na rozmowę z organmistrzem Sandorem Schreinerem.
28 marca 2024
Sandor Schreiner: «Nie ma dwóch takich samych organów»
Rozmowy
W maju tego roku w kościele Świętego Jana Nepomucena w Dubnie zostaną poświęcone organy. Pierwsze i jak dotąd jedyne w całym obwodzie rówieńskim zainstalowane w latach niepodległości w czynnym kościele katolickim. Budował je organmistrz z Zakarpacia Sandor Schreiner. Proponujemy uwadze Czytelników wywiad z artystą.
27 marca 2024
Letnia szkoła języka, literatury i kultury polskiej na Uniwersytecie Śląskim
Konkursy
Szkoła Języka i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Śląskim zaprasza na bezpłatną letnią szkołę w ramach programu Letnie kursy NAWA.
26 marca 2024
ABC kultury polskiej: Reksio i reszta ferajny
Artykuły
Niech podniesie rękę w górę każdy, kto w czasach magicznego dzieciństwa poznał animowaną opowieść zaczynającą się od słów: «Dawno, dawno temu w Krainie Deszczowców zaginął sławny badacz latających żab profesor Baltazar Gąbka. Z Krakowa wyrusza ekspedycja kierowana przez niemniej słynnego podróżnika – Wawelskiego Smoka, któremu w niebezpiecznej wyprawie towarzyszy książęcy kucharz Bartolini Bartłomiej. Ich śladem podąża tajemniczy Don Pedro...»
25 marca 2024
Uporządkowano polski cmentarz wojenny na Wołyniu
Wydarzenia
Tradycją stały się prace przy uporządkowaniu grobów na Polskim Cmentarzu Wojennym w Przebrażu. Teraz miejscowość nazywa się Hajowe. Dwa razy do roku, jesienią i przed Świętami Wielkanocnymi, przyjeżdża tu grupa inicjatywna Stowarzyszenia Kultury Polskiej im. Ewy Felińskiej na Wołyniu.
23 marca 2024
Park jako symfonia. Przy sali organowej w Równem powstanie gotycki ogród
Artykuły
W Równem publiczności zaprezentowano propozycje rozwiązań krajobrazowych i architektonicznych, które mogą zostać zrealizowane w ramach projektu «Gotycki Ogród Sali Organowej». Obejmuje on aranżację przestrzeni kulturalnej przy Sali Muzyki Kameralnej i Organowej Rówieńskiej Filharmonii Obwodowej, dawnym kościele Świętego Antoniego.
23 marca 2024
Zmasowany ostrzał Ukrainy: w nocy uszkodzono 25 gospodarstw domowych na Tarnopolszczyźnie
Wydarzenia
25 prywatnych gospodarstw domowych w kilku hromadach na Tarnopolszczyźnie zostało uszkodzonych podczas zmasowanego ostrzału Ukrainy, który odbył się w nocy z 21 na 22 marca. Poinformowały o tym podczas briefingu władze obwodu tarnopolskiego.
22 marca 2024
Partnerzy z Milicza przekazali wóz strażacki dla Krzemienieckiej Hromady
Wydarzenia
Drużyna ochotniczej straży pożarnej z Białokrynicy na Tarnopolszczyźnie otrzymała wóz strażacki od Milicza – polskiego miasta partnerskiego Krzemieńca. Poinformowała o tym na swoim profilu facebookowym Gmina Milicz w powiecie milickim w województwie dolnośląskim.
22 marca 2024
Warsztaty języka polskiego: o Wielkanocy, świątecznym stole i pysznych potrawach
Wydarzenia
Szkoła Języka Polskiego przy Instytucie Polskim w Kijowie zaprasza wszystkich chętnych do udziału w zajęciach konwersacyjnych on-line z języka polskiego «Wielkanoc w Polsce».
21 marca 2024