Tysiące zniczy dla wołyńskich i podolskich cmentarzy
Artykuły

W październiku i listopadzie br. wolontariusze z Lublina przekazali 8,5 tys. zniczy na dawne polskie cmentarze w obwodzie wołyńskim, rówieńskim i tarnopolskim.

W ciągu 12 lat w miejscach pamięci na terenie Łuckiego Okręgu Konsularnego zapłonęło ok. 25 tys. zebranych przez nich lampek.

Od dwunastu lat 1 listopada na lubelskich nekropoliach organizowana jest zbiórka zniczy na wołyńskie cmentarze. W przedsięwzięcie włączają się organizacje pozarządowe, stowarzyszenia kresowe, parafie, szkoły oraz instytucje państwowe.

Początek akcji sięga 2009 r. Pomysłodawcą zbiórki była Wiesława Szymczuk, dziennikarka z Lubelskiego Oddziału TVP 3 i Leon Popek, prezes Towarzystwa Przyjaciół Krzemieńca i Ziemi Wołyńsko-Podolskiej. Z czasem akcja się rozrastała i dołączały do niej kolejne instytucje i organizacje. Od kilku lat zbiórkę koordynuje Fundacja Niepodległości i Hufiec Pracy 3-18, jednostka o charakterze opiekuńczo-wychowawczym, będąca jednym z wielu ośrodków Ochotniczych Hufców Pracy podległych Lubelskiej Wojewódzkiej Komendzie OHP. Sama LWK OHP na czele z wojewódzkim komendantem Piotrem Gawryszczakiem także czynnie włącza się w zbiórkę zniczy. Organizatorami przedsięwzięcia są również Towarzystwo Przyjaciół Krzemieńca i Ziemi Wołyńsko-Podolskiej oraz Telewizja Polska Oddział TVP 3 w Lublinie.

Znicze 3

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Lipowej. 1 listopada 2012 r.

Od początku akcji patronat honorowy nad zbiórką objął Konsulat Generalny RP w Łucku. «Zawsze mogliśmy liczyć na wsparcie pracowników, którzy pomagali zminimalizować trudności na granicy przy przewozie zniczy. Tradycją stały się także nasze wspólne wyprawy w listopadzie, gdy razem z ekipą TVP Lublin i pracownikami Konsulatu zapalaliśmy «na gorąco» pierwsze partie zniczy na wołyńskich nekropoliach. Winien jestem wdzięczność zarówno Konsulom Generalnym, jak i wielu pracownikom Konsulatu. Na przestrzeni lat szczególne podziękowania należą się: Krzysztofowi Wasilewskiemu, Beacie Brzywczy, Markowi Zaporowi, Teresie Chruszcz, a od jakiegoś czasu świeżej kadrze Konsulatu na czele ze Sławomirem Misiakiem» – mówi Jacek Bury, komendant Hufca Pracy 3-18 w Lublinie, koordynator akcji zbierania zniczy, członek Zarządu Fundacji Niepodległości.

Znicze 2

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Zasmykach. 2012 r.

Początkowo kwesty odbywały się tylko na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie, z czasem również na innych lubelskich nekropoliach, a później akcja rozwinęła się jeszcze dalej. Zbiórki zniczy zaczęły organizować szkoły z Lublina oraz z województwa lubelskiego, a następnie szkoły z całej Polski. W akcję co roku włączają się placówki Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej, stowarzyszenia kresowe, parafie (m.in. ta pw. Trójcy Świętej w Lublinie, gdzie tamtejszy wikary ks. Kamil Zaborek, kapelan wołyńskich obozów wraz z parafianami rokrocznie bije rekordy zebranych zniczy), urzędy miejskie, jednostki Ochotniczych Hufców Pracy (kraśnicki Hufiec na czele z komendantką Anną Chrzanowską przy wsparciu działacza społecznego Czarosława Dębowczyka nie ustępuje parafianom ks. Kamila), szkoły i wiele innych instytucji.

Jak podkreśla Jacek Bury, wielka wdzięczność należy się tym wszystkim anonimowym darczyńcom, którzy tak hojnie przez wszystkie lata dzielili się swoimi zniczami idąc na groby bliskich i zostawiając część swoich lampek przy planszach ze zdjęciami kresowych cmentarzy. Dodaje: «Te liczby zebranych zniczy świadczą także, że Polacy pamiętają i chcą pamiętać o swoim kresowym dziedzictwie».

Zebrane z dala od Lublina znicze były przesyłane w paczkach na adres Hufca Pracy 3-18, który z czasem stał się sztabem głównym całej akcji. «Swoich» miejsc do przechowywania tysięcy zniczy, które po prostu już nie mieszczą się na terenie Hufca, użyczają proboszcz bronowickiej parafii pw. Świętego Krzyża, ks. Marian Duma oraz prezes Lubelskiego Banku Żywności, Marzena Pieńkosz-Sapieha.

Znicze 11

Siedziba Hufca Pracy w Lublinie. Po zbiórce. 2017 r.

«Przez te 12 lat zebraliśmy ok. 25 tys. lampek» – mówi Jacek Bury. – «W ostatnich latach każda zbiórka przynosiła «plon» około 4–5 tys. zniczy. W tym roku, w październiku i listopadzie, przekazaliśmy na potrzeby Konsulatu w Łucku ok. 8,5 tys. zniczy. Nie mogliśmy ich wykorzystać w czasie wypraw na Kresy ze względów pandemicznych. Czekały w magazynach naszych i zaprzyjaźnionych instytucji, a dzięki Konsulatowi RP w Łucku zostały przewiezione na Wołyń».

Konsulat przekazał lampki z Lublina polskim organizacjom w obwodzie wołyńskim, rówieńskim i tarnopolskim, parafiom katolickim oraz harcerzom z Chorągwi Łódzkiej ZHP i Hufca «Wołyń». W okresie ważnych dla Polaków świąt – 1 i 11 listopada – znicze zapłonęły w miejscach pamięci w Kostiuchnówce, Kuklach, Kowlu, Rymaczach, Ostrówkach, Przebrażu, Zdołbunowie, Hrywie, Lubieszowie, Korcu, Niewirkowie, Ostrogu, Bazaltowem, Stepaniu, Hucie Stepańskiej, Wyrce, Włodzimierzu Wołyńskim, Porycku, Rokitnem, Bereźnem, Tynnem, Trembowli, Strusowie, Buczaczu, Zborowie, Ihrowicy, Kozowej, Brzeżanach, Chorostkowie, Husiatynie, Sidorowie i jeszcze kilkudziesięciu miejscowościach.

Znicze 1

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Tajkurach. 2011 r.

Znicze 4

Wyjazd ze zniczami. Gaj. 2013 r.

Znicze 10

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Chobutach. 2017 r.

Od lat Ochotnicze Hufce Pracy i Fundacja Niepodległości organizują także wyprawy na polskie cmentarze i miejsca pamięci na Wschodzie w celu ich porządkowania. Trzon kwestarzy to uczestnicy dwutygodniowych wakacyjnych obozów na Wołyniu (odbywają się w sierpniu) oraz sześciodniowych na Białorusi (w lipcu) i Litwie (we wrześniu). Oprócz tych wypraw zawsze w maju odbywa się dla młodzieży OHP obóz w Turzysku-Sołowiczach na Wołyniu, a jesienią dla wszystkich chętnych wyjazd do Ostroga lub Iwano-Frankiwska (dawniej Stanisławowa). Od kilku lat w rocznicę bitwy pod Szackiem w Mielnikach (rejon szacki) organizowany jest bieg «Droga do Pokoju». Z czasem, nawiązując świetne relacje z ukraińskimi partnerami, wschodni projekt OHP i Fundacji Niepodległości rozszerzył się o wspólne porządkowanie polskich mogił na Wołyniu i ukraińskich w Polsce, głównie na Podkarpaciu i Lubelszczyźnie.

Wszystkie wyjazdy organizowane przez OHP i FN są dla ich uczestników darmowe. Obie organizacje korzystają rokrocznie z grantów Ministerstwa Kultury, Muzeum Historii Polski, Funduszu Inicjatyw Obywatelskich itp. na pozyskanie środków pozwalających realizować zaplanowane działania.

W trakcie zbiórki 1 listopada wolontariusze udzielają darczyńcom informacji o stanie polskich nekropolii, opowiadają, co widzieli podczas takich wypraw, gdzie i jak pracują. Na miejsce kwesty organizatorzy dowożą plansze ze zdjęciami cmentarzy (ale także gorącą herbatę, kawę i łakocie), tak by przechodnie mogli sobie uzmysłowić ich stan. Takie plansze, przygotowane wcześniej przez młodzież Hufca, są także wypożyczane do szkół i parafii, gdzie prowadzone są zbiórki zniczy.

Znicze 7

Świetlica Hufca Pracy w Lublinie. Przygotowywanie plansz. 2015 r.

Znicze 5

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Lipowej w Lublinie. 2014 r.

Znicze 8

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Droga Męczenników Majdanka. Lublin. 2015 r.

«Na koniec muszę i chcę wspomnieć o młodzieży Hufca Pracy w Lublinie. Jestem im to winien jako wychowawca i przyjaciel. Ci, którzy zaczynali swoją kresową przygodę naście lat temu są już dorośli. Pokończyli szkoły, znaleźli pracę, założyli rodziny. Czasem wpadają do Hufca na kawę, czasem dzwonią w różnych sprawach. Mają swoje życie. Ale wielu z nich, wielu spośród tych, którzy kiedyś pojechali ze mną na wakacyjny obóz w 2008 albo 2009 r., a nawet później, zawsze w sierpniu bierze urlop, by chociaż na parę dni dołączyć do wołyńskiej Watahy, by wziąć udział w tej sztafecie pokoleń pamięci o polskich Kresach. Zawsze będę im za to wdzięczny, bo bronowicka młodzież OHP to ci, których określono mianem «trudnej młodzieży». Oni nie mieli okazji w domu, w szkole i na ulicy usłyszeć o Wołyniu czy Kresach, bo do szkoły za często nie chodzili, z domu najczęściej wychodzili, a na ulicy woleli zajmować się tysiącem innych rzeczy. I nie wiedząc nic o Wołyniu pojechali na Wołyń. Zaryzykowali, kierując się głosem serca. I zostali tam na zawsze. Tylko teraz mają trochę mniej czasu, więc jeżdżą na Wołyń, już nie tak jak kiedyś za młodu, na całe dwa tygodnie wakacyjnego obozu, ale na parę dni. Ale 1 listopada na lubelskich cmentarzach zawsze stoją przy planszach ze zdjęciami wołyńskich cmentarzy, które sami porządkują» – podsumowuje Jacek Bury.

Znicze 9

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Droga Męczenników Majdanka. 2016 r.

Znicze 14

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Droga Męczenników Majdanka. 2019 r.

Znicze 13

Zbiórka zniczy. Cmentarz przy ul. Lipowej. 2019 r.

Znicze 19

Siedziba Hufca Pracy w Lublinie. Po zbiórce. 2019 r.

Znicze 20

Siedziba Hufca Pracy w Lublinie. Po zbiórce. 2019 r.

Znicze 21

Siedziba Hufca Pracy w Lublinie. Posegregowane i spakowane znicze. 2019 r.

Znicze 15

Wyjazd ze zniczami. Uczestnicy wyprawy. Ostrówki. 2019 r.

Znicze 16

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Mielnikach. 2019 r.

Znicze 17

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz prawosławny we Włodzimierzu Wołyńskim. 2019 r.

Znicze 18

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Turzysku. 2019 r.

Znicze 6

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Łukowie. 2014 r.

Znicze 12

Wyjazd ze zniczami. Cmentarz w Jeziornej. 2018 r.

Natalia DENYSIUK we współpracy z Jackiem BURYM
Zdjęcia udostępnił Jacek BURY

Powiązane publikacje
Rodzinne historie: «Nigdy nie ukrywaliśmy, że jesteśmy Polakami»
Artykuły
«Polską kulturę od małego miałem we krwi. Nasza rodzina nigdy nie ukrywała, że jesteśmy Polakami. Nawet nie wyobrażam sobie, by było inaczej» – mówi Władysław Bagiński, prezes Towarzystwa Kultury Polskiej na Rówieńszczyźnie im. Władysława Reymonta.
29 marca 2024
W Dubnie uporządkowano stary polski cmentarz
Wydarzenia
Członkowie Dubieńskiego Towarzystwa Kultury Polskiej oraz parafianie kościoła Świętego Jana Nepomucena po raz kolejny uporządkowali stary polski cmentarz przy ulicy Młyniwskiej w Dubnie.
28 marca 2024
Na uniwersytecie w Łucku otwarto polsko-ukraińską przestrzeń «Okolica»
Wydarzenia
Przestrzeń «Okolica» na Wydziale Filologii i Dziennikarstwa Wołyńskiego Uniwersytetu Narodowego im. Łesi Ukrainki jest zarówno rekreacyjna, jak i edukacyjna. Została uroczyście otwarta 28 marca.
28 marca 2024
Ukazał się nr 6 «Monitora Wołyńskiego»
Wydarzenia
Zapraszamy Państwa na łamy dzisiejszego numeru «Monitora Wołyńskiego». Piszemy w nim m.in. o rodzinnych historiach Władysława Bagińskiego z Równego, mistrzu Wielkiej Brytanii i Australii w szermierce urodzonym na Wołyniu, a także zapraszamy na rozmowę z organmistrzem Sandorem Schreinerem.
28 marca 2024
Sandor Schreiner: «Nie ma dwóch takich samych organów»
Rozmowy
W maju tego roku w kościele Świętego Jana Nepomucena w Dubnie zostaną poświęcone organy. Pierwsze i jak dotąd jedyne w całym obwodzie rówieńskim zainstalowane w latach niepodległości w czynnym kościele katolickim. Budował je organmistrz z Zakarpacia Sandor Schreiner. Proponujemy uwadze Czytelników wywiad z artystą.
27 marca 2024
Letnia szkoła języka, literatury i kultury polskiej na Uniwersytecie Śląskim
Konkursy
Szkoła Języka i Kultury Polskiej na Uniwersytecie Śląskim zaprasza na bezpłatną letnią szkołę w ramach programu Letnie kursy NAWA.
26 marca 2024
ABC kultury polskiej: Reksio i reszta ferajny
Artykuły
Niech podniesie rękę w górę każdy, kto w czasach magicznego dzieciństwa poznał animowaną opowieść zaczynającą się od słów: «Dawno, dawno temu w Krainie Deszczowców zaginął sławny badacz latających żab profesor Baltazar Gąbka. Z Krakowa wyrusza ekspedycja kierowana przez niemniej słynnego podróżnika – Wawelskiego Smoka, któremu w niebezpiecznej wyprawie towarzyszy książęcy kucharz Bartolini Bartłomiej. Ich śladem podąża tajemniczy Don Pedro...»
25 marca 2024
Uporządkowano polski cmentarz wojenny na Wołyniu
Wydarzenia
Tradycją stały się prace przy uporządkowaniu grobów na Polskim Cmentarzu Wojennym w Przebrażu. Teraz miejscowość nazywa się Hajowe. Dwa razy do roku, jesienią i przed Świętami Wielkanocnymi, przyjeżdża tu grupa inicjatywna Stowarzyszenia Kultury Polskiej im. Ewy Felińskiej na Wołyniu.
23 marca 2024
Park jako symfonia. Przy sali organowej w Równem powstanie gotycki ogród
Artykuły
W Równem publiczności zaprezentowano propozycje rozwiązań krajobrazowych i architektonicznych, które mogą zostać zrealizowane w ramach projektu «Gotycki Ogród Sali Organowej». Obejmuje on aranżację przestrzeni kulturalnej przy Sali Muzyki Kameralnej i Organowej Rówieńskiej Filharmonii Obwodowej, dawnym kościele Świętego Antoniego.
23 marca 2024