Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze przygotowało wystawę «Józef Kraszewski i Wołyń», na której Wołyniacy mają okazję poznać postać i dzieła wielkiego Polaka. Została otwarta 15 listopada. Tego samego dnia we wsi Omelno, gdzie przez kilka lat mieszkał wraz z rodziną Kraszewski, w miejscowej bibliotece otwarto kącik pamięci.
Popularność Józefa Ignacego Kraszewskiego po obydwu stronach granicy polsko-ukraińskiej jest zupełnie inna. W Polsce to klasyk, którego utwory są znane wszystkim i należą do lektury szkolnej, ale na Ukrainie nazwisko i działalność Kraszewskiego znane są tylko niektórym miłośnikom literatury i krajoznawcom. Tymczasem Kraszewski przez 23 lata mieszkał na ziemiach współczesnej Ukrainy, a 16 z nich spędził na Wołyniu.
W historii literatury polskiej i światowej uważany jest za najpłodniejszego autora «epoki gęsiego pióra» – na jego spuściznę twórczą składa się ok. 600 tomów beletrystyki i poezji, artykułów literacko-krytycznych i publicystycznych, a także prac z zakresu folklorystyki, etnografii i historii sztuki. Pozostawił po sobie także liczne obrazy i rysunki, był redaktorem, dramatopisarzem i tłumaczem. Wiele swoich dzieł stworzył właśnie na Wołyniu: pisarz mieszkał wraz z rodziną w swoich majątkach w Omelnie, Gródku i Hubynie.
15 listopada w Wołyńskim Muzeum Krajoznawczym odbyło się uroczyste otwarcie wystawy «Józef Kraszewski i Wołyń» przygotowanej w ramach projektu «Różnorodność Kulturowa Kresowego Polesia w Życiu i Twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego». Wystawa poświęcona jest biografii tej niezwykłej osoby, zwłaszcza jej wołyńskiemu wątkowi, a także pisarskiemu i malarskiemu dziedzictwu Kraszewskiego. Na otwarcie wystawy przybyli pracownicy wołyńskich instytucji muzealnych, miejscowi krajoznawcy, urzędnicy państwowi i studenci.
«Wystawa to kolejny krok w stronę zachowania naszego dziedzictwa kulturowego i wkład w budowanie dobrosąsiedzkich relacji z Polską i Unią Europejską. Postać Józefa Kraszewskiego jest mało znana zwykłym Wołyniakom, ale warto studiować jego twórczość, bo pisał o Wołyniu. Dlatego takie projekty są dla nas ważne» – powiedział Jurij Poliszczuk, pierwszy wiceprzewodniczący Wołyńskiej Rady Obwodowej.
Pracownicy muzeum poinformowali, że ich placówka posiadała duże archiwum źródeł dokumentalnych, literackich i artystycznych, które jeszcze przed II wojną światową przekazała muzeum wnuczka pisarza Julia. Niestety z czasem część eksponatów zaginęła. Teraz zasoby muzealne zostały uzupełnione wydaniem dzieł Kraszewskiego z początku XIX wieku, zakupionych na aukcji przez Wołyńską Regionalną Fundację Charytatywną «Polesie», to łącznie 19 pozycji. Część eksponatów na wystawę została przekazana przez polskich kolegów z Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Romanowie. Ekspozycja miała być mobilna, ale na razie będzie znajdować się w ścianach łuckiego muzeum. Nikomu z przemawiających nie zabrakło słów wdzięczności dla Polaków, którzy w trudnej chwili wojny wsparli Ukraińców i udzielili schronienia milionom uchodźców.
Kolejnym punktem programu było otwarcie kącika pamięci we wsi Omelno, w której Kraszewski spędził prawie cztery lata (od 1837 do 1840) i gdzie urodziła się jego najstarsza córka Konstancja. Cała czwórka jego dzieci jest Wołyniakami. Wiejska biblioteka, w której urządzono pamiątkowy kącik, otrzymała w prezencie od beneficjentów projektu nowoczesny komputer i urządzenia grzewcze. Gości przywitała śpiewem wiejska kapela ludowa. Następnie wszyscy wybrali się na przechadzkę wzdłuż pozostałości alei lipowej zasadzonej przez Józefa Ignacego Kraszewskiego.
Autorzy projektu uważają, że stworzenie podobnych ośrodków we wsiach wołyńskich oraz popularyzacja dziedzictwa kulturowego i historycznego pogranicza polsko-ukraińskiego wpłynie pozytywnie na rozwój turystyki w tym regionie.
Podczas zwiedzania kącika pamięci przez dzieci z Kiwerec, ma całym terytorium Ukrainy ogłoszono alarm przeciwlotniczy. 15 listopada rosja wystrzeliła na Ukrainę ponad 90 rakiet. Uszkodzone zostały obiekty infrastruktury energetycznej, m.in. w obwodach rówieńskim i wołyńskim. Około 10 milionów abonentów pozostało bez prądu. W takich okolicznościach odbyła się pierwsza wycieczka w tym miejscu.
Wystawa i kącik pamięci Kraszewskiego powstały w ramach projektu «Różnorodność kulturowa Kresowego Polesia w życiu i twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego», realizowanego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Polska–Białoruś–Ukraina 2014–2020. Wołyńska Rada Obwodowa również współfinansowała projekt, przeznaczając na niego 10 % kosztów. Organizatorem i głównym beneficjentem projektu jest Wołyńska Regionalna Fundacja Charytatywna «Polesie», partnerami zaś są Muzeum Józefa Ignacego Kraszewskiego w Romanowie (Polska), Wołyńskie Muzeum Krajoznawcze, Urząd Miasta Kiwerce oraz wieś Omelno.
Projekt jest w toku, w planach na przyszłość pozostaje produkcja filmu i wydanie publikacji promocyjnej, stworzenie strony internetowej oraz zorganizowanie wydarzenia teatralno-artystycznego «Benefis Józefa Ignacego Kraszewskiego na Wołyniu».
Tekst i zdjęcia: Anatol Olich