W czasie opracowania tej sprawy karnej nie opuszczało mnie uczucie, że już o tym pisałam i ta historia już pojawiła się w naszej rubryce. W pierwszej chwili wydawało mi się, że po raz drugi podjęłam się sprawy policjanta, o której już pisaliśmy na łamach gazety. Dwukrotnie sprawdziłam i w końcu zrozumiałam, o co chodzi.
W październiku 2021 r. na łamach «Monitora Wołyńskiego» opowiadaliśmy o Janie Turczynie, policjancie z Antopola w powiecie rówieńskim. Wtedy zadałam retoryczne pytanie: Czy da się aresztować osobę, która już została aresztowana? Akta sprawy karnej na to odpowiadały: absurdalne władze podejmują absurdalne działania.
Teraz po raz drugi natrafiłam na podobną historię związaną z kolegą Jana Turczyna – starszym policjantem Janem Adamskim.
Jan Adamski urodził się 13 grudnia 1898 r. we wsi Szczonów w powiecie jarocińskim (obecnie województwo wielkopolskie). Nie posiadamy informacji o jego rodzicach. Z akt śledztwa wiadomo, że Jan miał dwóch braci: Franciszka (45 lat; tutaj i dalej wiek krewnych jest podawany według stanu na 1939 r.) i Wincentego (36 lat). Obaj przed wojną mieszkali w Jabłonowie Pomorskim (obecnie miasto województwa kujawsko-pomorskiego) i zajmowali się rolnictwem.
Bohater tego tekstu skończył cztery klasy szkoły wiejskiej oraz szkołę policjantów. W 1916 r. został zmobilizowany do wojska niemieckiego. Trafił do niewoli francuskiej, gdzie przebywał do 1919 r. Po powrocie z niewoli zaciągnął się do Wojska Polskiego, w szeregach którego uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Po leczeniu choroby, na którą Adamski zapadł podczas pobytu w Płoskirowie, został skierowany do Przemyśla. Po wyzdrowieniu pozostał tam na służbie do 1921 r.
Po demobilizacji w 1921 r. Jan Adamski wstąpił do polskiej Policji Państwowej. W 1932 r. awansował do stopnia starszego policjanta. Za wieloletnią służbę w policji dwukrotnie był wyróżniany jubileuszowymi medalami.
Dokładnie nie wiemy, kiedy Adamski został skierowany na posterunek policji w Antopolu w województwie wołyńskim. Tutaj mieszkał razem z żoną Wierą (32 lata). Małżeństwo posiadało 6 ha roli odziedziczonych przez Wierę.
Jan Adamski został aresztowany 18 września 1939 r. Jednak, podobnie jak w przypadku wyżej wymienionego Jana Turczyna, dochodzenie w jego sprawie rozpoczęło się w grudniu 1939 r. Dopiero 17 grudnia, kiedy Adamski już przez trzy miesiące przebywał w więzieniu NKWD, wydano nakaz jego aresztowania. Następnego dnia radziecki funkcjonariusz wypełnił ankietę aresztowanego. Widnieje w niej data zatrzymania, do którego doszło trzy miesiące wcześniej.
18 grudnia 1939 r. odbyło się pierwsze i jedyne przesłuchanie Jana Adamskiego, w trakcie którego padły standardowe dla tej kategorii więźniów pytania. Aresztant przyznał się do wszystkich stawianych mu przez NKWD zarzutów o «przestępstwa»: że służył w policji przez 18 lat, walczył z ruchem rewolucyjnym i wykonywał rozkazy przełożonych.
W czasie sporządzenia aktu oskarżenia z dnia 24 grudnia 1939 r. Jan Adamski przebywał w rówieńskim więzieniu NKWD. Przypomnijmy, że jego kolega w tym samym czasie był więźniem Starobielskiego Obozu NKWD.
Na mocy decyzji Kolegium Specjalnego NKWD ZSRR z dnia 7 kwietnia 1941 r. Jan Adamski został oskarżony o «aktywną działalność przeciw ruchowi rewolucyjnemu» i skazany na pięć lat poprawczych obozów pracy z odliczaniem terminu kary od dnia 18 grudnia 1939 r., czyli trzech miesięcy pobytu w rówieńskim więzieniu nikt mu nie zaliczył.
Jan Adamski był więźniem obozu «Siewwostłag». Według postanowienia Prokuratury Obwodu Rówieńskiego z dnia 21 czerwca 1989 r. został uniewinniony.
Dalsze losy bohatera tego tekstu nie są nam znane.
Tetiana Samsoniuk,
doktor nauk historycznych
P. S.: Materiały rubryki «Ocaleni od zapomnienia» zostały opracowane przez doktora nauk historycznych Tetianę Samsoniuk na podstawie akt radzieckich organów ścigania przechowywanych w Państwowym Archiwum Obwodu Rówieńskiego, w zbiorach Zarządu KGB Ukraińskiej SRR w Obwodzie Rówieńskim (1919–1957) oraz w Archiwum Zarządu Służby Bezpieczeństwa Ukrainy. Będziemy wdzięczni, jeżeli odezwą się Czytelnicy, krewni lub bliscy bohaterów naszej rubryki, którzy posiadają o nich dodatkowe informacje.