Czy da się aresztować osobę, która już została aresztowana? Dla każdego normalnego człowieka takie postępowanie wydaje się być absurdalne, ale nie dla radzieckiego systemu totalitarnego. Jan Turczyn został aresztowany 13 grudnia 1939 r. w więzieniu NKWD w Równem, gdzie przebywał już od trzech miesięcy.
Jan Turczyn urodził się 18 października 1896 r. w Szańcu w powiecie stopnickim guberni kieleckiej (obecnie powiat buski w województwie świętokrzyskim) w rodzinie chłopskiej. Jego ojciec, też Jan Turczyn, posiadał 12 ha roli, dwie krowy i konia. Rodzina mieszkała we własnym domu. Jan miał dwóch braci: Tomasza (60 lat; tutaj i dalej wiek krewnych jest podawany według stanu na 1939 r.) i Franciszka (46 lat). Przed wojną Franciszek służył w policji w mieście Pińczów (obecnie województwo świętokrzyskie). Na początku II wojny światowej bracia nie mieli ze sobą kontaktu.
Jan ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Podczas służby w Wojsku Polskim w latach 1919–1921 ukończył szkołę podoficerów. W 1923 r. został funkcjonariuszem Policji Państwowej. Za wieloletnią służbę odznaczono go medalem. W 1937 r. otrzymał awans na starszego policjanta.
Nie wiadomo, kiedy dokładnie Turczyn przybył na Rówieńszczyznę. Wiemy, że w Antopolu mieszkał razem z żoną Marią (35 lat). Małżeństwo wychowywało syna Bronisława (7 lat) i córkę Jadwigę (4 lata). Maria pochodziła z Nowego Korczyna (obecnie też województwo świętokrzyskie), gdzie mieszkała jej matka Julia. Rodzina posiadała 18 ha roli, miała dwa konie i dwie krowy.
Jana Turczyna aresztowano 18 września 1939 r. wraz z innymi funkcjonariuszami posterunku policji w Antopolu. Do rówieńskiego więzienia trafili wówczas policjanci Jan Adamski, Wojciech Pysz, Władysław Kamiński i inni.
Na jedynym przesłuchaniu, które odbyło się 17 grudnia 1939 r., Jan w pełni przyznał się do winy. Obecny był przy tym tłumacz NKWD Myśliński. Wstępne śledztwo zostało zakończone, o czym świadczy protokół z dnia 20 grudnia 1939 r. dotyczący zakończenia wstępnego śledztwa oraz zapoznania oskarżonego z tą decyzją.
26 grudnia 1940 r. Turczyn przebywał już w starobielskim obozie NKWD ZSRR. Dowiadujemy się o tym z aktu oskarżenia sporządzonego w tymże dniu. W dokumencie oskarżono go o to, że od 1923 do 1939 r. był starszym policjantem «byłej policji polskiej» oraz «aktywnie walczył przeciw ruchowi rewolucyjnemu», czyli o przestępstwa przewidziane w 54–13 КК USRR (aktywna działalność przeciw ruchowi rewolucyjnemu).
29 marca 1941 r. na mocy decyzji Kolegium Specjalnego NKWD ZSRR Jan Turczyn został skazany na osiem lat pozbawienia wolności w łagrach licząc od 13 grudnia 1939 r., a nie od 18 września 1939 r., kiedy trafił do rówieńskiego więzienia. Karę odbywał w obozie «Siewpieczłag».
Zgodnie z Rozporządzeniem Prezydium Rady Najwyższej ZSRR bohater naszego eseju został amnestionowany jako obywatel II Rzeczypospolitej. 17 września 1941 r. wyruszył do miasta Buzułuk w obwodzie czkałowskim.
Według postanowienia Prokuratury Obwodu Rówieńskiego z dnia 21 czerwca 1984 r. Jan Turczyn został zrehabilitowany. Dalsze losy pierwszoplanowej postaci tego tekstu i jego rodziny nie są nam znane.
Tetiana SAMSONIUK
P. S.: Materiały rubryki «Ocaleni od zapomnienia» zostały opracowane przez Tetianę Samsoniuk na podstawie akt radzieckich organów ścigania, przechowywanych w Państwowym Archiwum Obwodu Rówieńskiego, w zbiorach Zarządu KGB Ukraińskiej SRR w Obwodzie Rówieńskim (1919–1957) oraz w Archiwum Zarządu Służby Bezpieczeństwa Ukrainy. Będziemy wdzięczni, jeżeli odezwą się Czytelnicy, krewni lub bliscy bohaterów naszej rubryki, którzy posiadają o nich dodatkowe informacje.
CZYTAJ TAKŻE:
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: PIOTR KRAL
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: HENRYK PYT
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: JERZY STECKI
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: STEFAN ŁANUCHA
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: RADZIECKIE REPRESJE WOBEC FUNKCJONARIUSZY POLSKIEJ POLICJI PAŃSTWOWEJ