«Oskarża się o to, że służył w polskiej policji» – ten wpis możemy zobaczyć w specjalnym formularzu aktu oskarżenia wypełnianym przez śledczych NKWD. Taki dokument jest także w aktach sprawy rówieńskiego policjanta Adama Zdolińskiego.
Adam Zdoliński urodził się 15 grudnia 1900 r. w mieście Drzewica w powiecie opoczyńskim (obecnie województwo łódzkie). Jego ojciec Marcin pracował w fabryce «Gerlach», tam na początku II wojny światowej zatrudniony był też młodszy brat Adama Józef (30 lat; tutaj i dalej wiek krewnych jest podawany według stanu na 1939 r.). Rodzina nie posiadała prywatnej własności. W aktach sprawy kryminalnej brak wiadomości o matce aresztowanego. Wiadomo, że bohater tego tekstu ukończył trzy klasy szkoły fabrycznej.
W Równem Adam Zdoliński mieszkał przy ulicy Dzikiej 10 razem z żoną Czesławą (32 lata) i dziewięcioletnim synem Zdzisławem. Pracował w II komisariacie policji w Równem.
Funkcjonariuszem policji został w 1923 r. Wcześniej służył w Wojsku Polskim, walczył na wojnie polsko-bolszewickiej. Za walkę z bolszewikami został odznaczony medalem. Jeszcze dwa medale policjant otrzymał za 10 i 15 lat służby w polskiej Policji Państwowej. Za gaszenie pożaru i zwalczanie pędzenia bimbru w domach otrzymał nagrody pieniężne odpowiednio 20 i 50 złotych. W «Wołyńskim Dzienniku Wojewódzkim» z 31 października 1939 r., w rubryce ogłoszeń o zgubionych dokumentach, znaleźliśmy wzmiankę o tym, że Adam Zdoliński zgubił legitymację urzędową nr 2169 wydaną przez Komendę Wojewódzką Policji Państwowej w Łucku.
Podobnie jak większość funkcjonariuszy II komisariatu policji w Równem, Adam Zdoliński trafił do rówieńskiego więzienia NKWD 18 września 1939 r. Z ankiety aresztowanego dowiadujemy się, że był średniego wzrostu, o jasnych włosach, dużych szarych oczach i długim zaostrzonym nosie. Zdjęcie policjanta nie zachowało się w sprawie kryminalnej.
Na pierwszym i jedynym przesłuchaniu, które odbyło się 15 grudnia 1939 r., w dniu urodzin Adama, w pełni przyznał się do winy, że służył w policji i prowadził walkę z rewolucyjnym ruchem klasy robotniczej i chłopów.
Na tym zakończono dochodzenie śledcze i 2 stycznia 1940 r. zgodnie z decyzją śledczego jednostki śledczej Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD USRR podporucznika służby bezpieczeństwa państwowego Cygelmana sprawę Zdolińskiego przekazano do Kolegium Specjalnego NKWD. Ten organ był wówczas chyba zajęty wieloma podobnymi sprawami, gdyż Adam czekał na wyrok prawie rok. Przez cały ten czas przebywał w rówieńskim więzieniu, w bardzo trudnych warunkach, o czym niejednokrotnie wspominaliśmy na łamach «Monitora Wołyńskiego».
Na mocy decyzji Kolegium Specjalnego NKWD z dnia 2 listopada 1940 r. Adam Zdoliński został skazany na osiem lat poprawczych obozów pracy. Karę odbywał w obozie «Iwdelłag».
Według postanowienia Prokuratury Obwodu Rówieńskiego z dnia 21 czerwca 1989 r. Adam Zdoliński został zrehabilitowany. Jego dalsze losy nie są nam znane. Jednak na stronie zapisyterroru.pl znaleźliśmy wspomnienia policjanta Mieczysława Siekierkowskiego z Krzemieńca, który również znalazł się w obozie «Iwdelłag». Opowiadając o pobycie w szpitalu obozowym wspomina o śmierci posterunkowego Zdolińskiego z Równego.
Przypuszczamy, że żonę i syna bohatera tego tekstu wywieziono na Syberię, ponieważ znaleźliśmy wzmianki o tym, że Zdzisław Zdoliński, urodzony w 1930 r. we wsi Kobyla (obecnie wieś Wesniane na Rówieńszczyźnie) był członkiem Oddziału Łódzkiego Związku Sybiraków.
Tetiana SAMSONIUK
P. S.: Materiały rubryki «Ocaleni od zapomnienia» zostały opracowane przez Tetianę Samsoniuk na podstawie akt radzieckich organów ścigania przechowywanych w Państwowym Archiwum Obwodu Rówieńskiego, w zbiorach Zarządu KGB Ukraińskiej SRR w Obwodzie Rówieńskim (1919–1957) oraz w Archiwum Zarządu Służby Bezpieczeństwa Ukrainy. Będziemy wdzięczni, jeżeli odezwą się Czytelnicy, krewni lub bliscy bohaterów naszej rubryki, którzy posiadają o nich dodatkowe informacje.
CZYTAJ TAKŻE:
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: MARCIN WALCZAK
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: GRZEGORZ GOTKOWICZ
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: JÓZEF BROSZCZYK
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: JAN TURCZYN
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: PIOTR KRAL
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: HENRYK PYT
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: JERZY STECKI
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: STEFAN ŁANUCHA
OCALENI OD ZAPOMNIENIA: RADZIECKIE REPRESJE WOBEC FUNKCJONARIUSZY POLSKIEJ POLICJI PAŃSTWOWEJ