ABC kultury polskiej: Wiecznie poszukujący Tadeusz Makowski
Artykuły

Sztukę traktował z nabożną czcią, a poszukiwania artystyczne były dla niego sensem i źródłem życia. Wrażliwa dusza nie pozwoliła mu nigdy ustać w dążeniu do prawdy zarówno we własnym sercu, jak i w malarstwie, a wartość, jaką było dla niego dobro, przenosił na każdą płaszczyznę swojego życia.

Za każdy razem, gdy staję przed jakimś mniej lub bardziej znanym obrazem, rzeźbą czy artystyczną instalacją, zadaję sama sobie retoryczne pytanie – po co komu właściwie sztuka? Jaką korzyść uzyskuje człowiek tylko i aż z tego, że nabazgrał sam coś na ścianie jaskini lub patrzy na to, co inny już przed nim uczynił. Jaką szufladę w sercu lub głowie to patrzenie otwiera i jakie emocje wyzwala. Widać, że są one – te emocje – tak silne i tak potrzebne, że imperatyw tworzenia towarzyszy rodzajowi ludzkiemu od samego początku istnienia.

Obrazy Tadeusza Makowskiego przywołują na myśl niczym nie zmąconą krainę wiecznej szczęśliwości – dzieciństwo. Takie, które pamiętamy z chodzenia po drzewach, z podartych portek, chleba ze śmietaną posypaną grubym cukrem, wreszcie z chodzenia nad «Amazonkę» – mały, mizerny strumyczek, który kiedyś był wielką rzeką a dziś przeskoczyć go możemy na jednej nodze.

makowski 2

«Dwie dziewczynki pod klatką z kanarką». Wikimedia

«Jest rok 1882, 29 stycznia. Zimowy oświęcimski pejzaż rozpościera się za oknem, przykrywając śniegiem ziemię, której nazwa za kilkadziesiąt lat będzie budzić grozę i niedowierzanie. Ale na razie nikt o tym jeszcze nie wie. Na razie to jeszcze ziemia galicyjska i ludzie cieszą się tu największą pośród zaborów swobodą i kultywują rodzime tradycje we własnych kręgach społecznych. To właśnie tutaj i w tej atmosferze rodzi się mały Tadzio Makowski» – napisała w artykule o wybitnym malarzu Paulina Kamińska.

Do obrazów Tadeusza Makowskiego idealnie pasują słowa jednego z największych polskich przebojów, «Konik na biegunach», śpiewanego przez Urszulę (polska wokalistka rockowa Urszula Kasprzak – red.) i nie jestem w stanie odżałować, że czytelnicy nie mogą przy tej okazji usłyszeć także muzyki do tej piosenki, wówczas cały przekaz byłby kompletny:

«Za rok może dwa schodami na strych
Odejdą z ołowiu żołnierze|
Przeminie jak wiatr uśmiechów twych świat
Kolory marzeniom odbierze

Za rok może dwa schodami na strych
Za misiem kudłatym poczłapią
Beztroskie te dni I zobaczysz
Że jednak wspaniały był on...

Konik – z drzewa koń na biegunach
Zwykła zabawka mała huśtawka
A rozkołysze rozbawi
Konik – z drzewa koń na biegunach
Przyjaciel wiosny uśmiech radosny
Każdy powinien go mieć

Kłopotów masz sto I zmartwień masz sto
Bez przerwy ta trwa karuzela (…)
Uśmiechnij się więc I zawołaj
Jak wtedy, gdy na grzbiecie cię niósł...»

Pełne geometrii bryły postaci, przypominające wyciosane z drewna kukiełki, artysta potrafił wypełnić ekspresją spojrzeń i gestów niezwykle ludzkich. Tchnął życie w drewniane kule, stożki, walce i ostrosłupy, które ułożone w ludzkie figury urzekają wdziękiem i poetyckim czarem. Te z pozoru drewniane postacie mają duszę.

makowski

«Maskarada». Wikimedia

 

Każde z płócien malarza jest jak poemat, tyle w nim magii, światła, koloru. Jego obrazy żyją, jego obrazy wzruszają. Prace Makowskiego to czysta wizualizacja poezji:

«Czyje to kopytka
Czyje to kopytka
komu szyje buty
na tych kopytkach
stary szewc
na niebieskich aniołom
na złotych pszczołom
na czarnych kominiarzom
na czerwonych katom...»
Tadeusz Różewicz «Szewc»

Artysta odchodzi nagle. U progu kariery, w wieku pięćdziesięciu lat, jego życie przedwcześnie gaśnie. Jest listopad 1932 roku. Już nie zdążył wrócić do Polski, nie zdążył zrealizować wszystkich swych artystycznych planów. W ludzkiej przechowalni pamięci pozostanie dobrym, mądrym, wykształconym człowiekiem, którego wewnętrzne ciepło grzało nawet najbardziej zziębnięte dusze.

Gabriela WOŹNIAK-KOWALIK,
nauczycielka skierowana do Łucka i Kowla przez ORPEG

CZYTAJ TAKŻE:

ABC KULTURY POLSKIEJ: PIOTR MICHAŁOWSKI – ROMANTYK W SŁUŻBIE NIEPODLEGŁEJ

ABC KULTURY POLSKIEJ: JACEK MALCZEWSKI – OBSESJA ŚMIERCI I PASJA ŻYCIA

ABC KULTURY POLSKIEJ: ARTUR GROTTGER – MALARZ NIEPODLEGŁEJ

ABC KULTURY POLSKIEJ: KOSSAKOWIE – DZIADEK, OJCIEC I SYN

ABC KULTURY POLSKIEJ: MAŁY WIELKI CZŁOWIEK – JAN MATEJKO

ABC KULTURY POLSKIEJ: A JAK ASAMBLAŻ

ABC KULTURY POLSKIEJ: B – JAK BEKSIŃSKI ZDZISŁAW

ABC KULTURY POLSKIEJ: C JAK JAN CYBIS

ABC KULTURY POLSKIEJ: D JAK DUNIKOWSKI XAWERY

ABC KULTURY POLSKIEJ: ERNO ERB – NIEZWYKŁY MALARZ ZWYCZAJNYCH LUDZI

ABC KULTURY POLSKIEJ: F JAK FAŁAT I FANGOR

 

Powiązane publikacje
ABC kultury polskiej: Reksio i reszta ferajny
Artykuły
Niech podniesie rękę w górę każdy, kto w czasach magicznego dzieciństwa poznał animowaną opowieść zaczynającą się od słów: «Dawno, dawno temu w Krainie Deszczowców zaginął sławny badacz latających żab profesor Baltazar Gąbka. Z Krakowa wyrusza ekspedycja kierowana przez niemniej słynnego podróżnika – Wawelskiego Smoka, któremu w niebezpiecznej wyprawie towarzyszy książęcy kucharz Bartolini Bartłomiej. Ich śladem podąża tajemniczy Don Pedro...»
25 marca 2024
ABC kultury polskiej: Kazimierz Wierzyński – awangardowy artysta, poeta frontowy
Artykuły
Postać Kazimierza Wierzyńskiego jest wyjątkowym przykładem tego, że patriotyzm niczego nie ogranicza, nie narzuca jednej konkretnej roli, czy martyrologii. Czy można być równocześnie i awangardowym artystą, naruszającym normy ówczesnej poezji, i «poetą frontowym», zawsze gotowym walczyć o Polskę? Kazimierz Wierzyński taki właśnie był…
29 lutego 2024
ABC kultury polskiej: Antoine Cierplikowski – najsłynniejszy fryzjer świata
Artykuły
Wielkie pokazy mody znanych projektantów organizowane w XXI wieku na wzór spektakularnych przedstawień nie dziwią ani nie zaskakują już nikogo. Ogólnoświatowe konkursy mistrzów grzebienia i nożyczek także są wyjątkowymi artystycznymi przedsięwzięciami. Droga do takiego postrzegania pracy ludzi kojarzących się tylko ze zwykłym rzemiosłem szycia i strzyżenia nie była ani prosta, ani usłana różami.
07 lutego 2024
ABC kultury polskiej: Kornel Makuszyński – pisarz z uśmiechem w herbie
Artykuły
Kornel Makuszyński urodził się w Stryju w 1884 r. Tam też rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum. Nie dane jednak było mu zostać absolwentem tej szkoły, ponieważ już po pierwszej klasie został z niej relegowany.
25 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Sanah – piosenkarka skazana na wielki sukces
Artykuły
15 sierpnia 2023 r. zagrała piękny koncert na Stadionie Śląskim w Chorzowie, potem wystąpiła jeszcze na Stadionie Narodowym im. Kazimierza Górskiego w Warszawie i w końcu zachwyciła widzów na Polsat Plus Arenie w Gdańsku. W minionym roku wszędzie zapełniła stadiony po brzegi. Jej piosenek łącznie słuchało ponad 170 tysięcy widzów.
23 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Dominik Połoński – wiolonczelista niezłomny
Artykuły
Był genialnym i wybitnym wiolonczelistą. Przez zły los został naznaczony piętnem śmierci w samym środku swojej kariery. Wszystko przez nowotwór mózgu i kolejne ciężkie operacje. Był jedynym na świecie muzykiem, który grał na wiolonczeli, używając tylko prawej ręki. W jednym z wywiadów stwierdził zdecydowanie: «Pokonałem raka mózgu jedynie dla wiolonczeli».
10 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Wiesław Ochman – najwybitniejszy wśród wybitnych
Artykuły
Wiesław Ochman urodził się krótko przed II wojną światową, w roku 1937. Jego ojciec został aresztowany przez Niemców w roku 1944 i nikt więcej o nim niczego się nie dowiedział. Syn już nigdy nie zobaczył ojca. Wychowywała go matka, która zaszczepiła w nim zainteresowania artystyczne.
03 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Muzyka w Krakowie
Artykuły
Europejska Stolica Kultury to miasto naszego kontynentu wybrane przez Unię Europejską, które w ciągu jednego roku ma możliwość zaprezentowania wszelkich aspektów i obszarów życia kulturalnego samego miasta, regionu a także państwa. Aby otrzymać tak zaszczytne i zobowiązujące wyróżnienie miasta kandydackie muszą spełnić wiele warunków przewidzianych w aktach prawnych kodyfikacji unijnej.
01 grudnia 2023
ABC kultury polskiej: Gustaw Holoubek – czarodziej polskiej sceny teatralnej
Artykuły
Umiał zagrać każdą rolę, jaką życie zawodowe przed nim postawiło: Andrzeja Keniga z filmu «Prawo i pięść» z niezwykłą piosenką śpiewaną przez Edmunda Fettinga, Gustawa-Konrada w «Dziadach», króla Władysława Jagiełłę i Kordiana. Był niezwykłym aktorem i człowiekiem. Umiał przekazać w każdej swojej roli uniwersalne prawdy o człowieku i świecie.
20 listopada 2023