ABC kultury polskiej: Władysław Ślewiński – polski Gauguin
Artykuły

W bogatej historii malarstwa polskiego jest duża grupa artystów, którzy za swojego życia pozostali niedocenieni. Jednym z nich bez wątpienia był Władysław Ślewiński.

Każdy, kto planuje swoją drogę życiową, powinien twardo trzymać się stałej, a pewnej zasady: wybieraj zawód w oparciu o własne zdolności, zainteresowania i możliwości. Władysław Ślewiński, jeden z najwybitniejszych polskich postimpresjonistów, najwyraźniej nie znał tej prawidłowości. Nie zwracając uwagi na swe talenty, zabrał się za zarządzanie oddziedziczonym po matce majątkiem ziemskim Pilaszkowice. Na efekty nie trzeba było długo czekać. W gospodarowaniu doznał całkowitej porażki. W 1888 r., mając zaledwie 32 lata (urodził się 1 czerwca 1856 r., był synem Kajetana Ślewińskiego, dziedzica wsi Białynin, oraz Heleny z Mysyrowiczów, która zmarła przy porodzie), musiał uciekać do Paryża, ratując się w ten sposób od wierzycieli, komornika i urzędu skarbowego. W stolicy Francji poznał Paula Gauguina. To z nim się zaprzyjaźnił, to z nim odwiedzał modną restaurację «Chez Madame Charlotte», w której spotykała się ówczesna artystyczno-intelektualna elita: Alfons Mucha, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, August Strindberg. Znajomość z Gauguinem będzie miała ogromny wpływ na dalsze życie Ślewińskiego. Wtedy malarz poznaje główne założenia postimpresjonistycznej teorii Gauguina określanej mianem syntetyzmu.

Do 1910 r. Ślewiński, poszukując swojego miejsca w życiu, wiele podróżował po Europie. W 1908 r. na krótko objął nawet stanowisko profesora w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Zrezygnował jednak z niego, by wyjechać do Bretanii i osiąść tam na stałe. W jego domu bywali słynni przedstawiciele epoki, w której żył, między innymi Witkacy i Tadeusz Makowski.

O malarstwie Władysława Ślewińskiego możemy przeczytać, że tworzył: «[...] własną, oryginalną formułę obrazowania. Malarskie formy wydobywał płaską plamą barwną obwiedzioną miękkim, wyrazistym konturem, zachowując subtelny modelunek walorowy i płynny dukt pędzla; kształty syntetyzował, chwytając esencjonalne cechy przedmiotów i pejzaży. Prostotę ujęcia łączył umiejętnie z walorem dekoracyjności. Po mistrzowsku harmonizował gamę barw stłumionych, tworząc wyrafinowane zestroje kolorystyczne («Maska i książki», ok. 1897); zetlałe brązy, szarości i zielenie ożywiał akcentami dźwięcznych, nasyconych czerwieni, żółcieni i fioletów («Dzban z cyniami na czerwonej serwecie», ok. 1900; «Kwiaty czerwone, żółte i jabłka», ok. 1903). W martwych naturach, których «bohaterami» były pospolite gliniane dzbanki z bukietem polnych kwiatów lub misy z owocami, kreował nastrój skupienia, atmosferę refleksji nad cichym trwaniem przedmiotów, aurę kontemplacji ich utajonego bytowania («Martwa natura z zieloną filiżanką», ok. 1899; «Martwa natura z kwiatami i owocami», ok. 1889; «Czerwony hiacynt i jabłka», ok. 1905). Poetykę «zwyczajnej niezwykłości» intensyfikują w obrazach Ślewińskiego zasłony i serwety zdobne japońskimi deseniami, które świadczą o fascynacji sztuką Wschodu [...].» (Irena Kossowska, «Władysław Ślewiński», cytat ze strony Culture.pl).

ABC ZKotem

Spiąca kobieta z kotem, 1896

Niezwykłym dziełem w dorobku artystycznym malarza jest obraz «Czesząca się». Płótno powstało w Paryżu w 1897 r. Trudno jest przejść obok niego obojętnie. Ta niesamowicie intrygująca, a jednocześnie wzbudzająca niepokój kompozycja, łączy secesyjną formę ze zmysłowością tak charakterystyczną dla okresu Młodej Polski. W zwyczajnej czynności i sytuacji artysta odnajduje tajemniczość, urok oraz zapowiedź jakiegoś niezwykłego przeżycia i doznania.

O Ślewińskim można niewątpliwie powiedzieć, że jako jeden z pierwszych wprowadził martwą naturę na salony. Ówczesna krytyka artystyczna ze zdziwieniem konstatowała, że tak dużo da się powiedzieć o tych banalnych, zwyczajnych przedmiotach i takich sobie jabłkach na przykład. W swoich pracach, z wielkim upodobaniem i po mistrzowsku, wykorzystywał światło, które gra pierwsze skrzypce na jego obrazach.

ABC Anemony

Anemony, 1904

Wraz z początkiem I wojny światowej do malarza zaczęła zbliżać się śmierć. Z dnia na dzień stan zdrowia artysty pogarszał się coraz bardziej. Wreszcie nieuleczalna choroba uderzyła ostatecznie. Po długich miesiącach walki Władysław Ślewiński umarł w Paryżu 24 marca 1918 r. Miał 62 lata. Na jadący ulicami Paryża karawan położono duży, okrągły wieniec z ciemnych bratków i gałązek białego bzu.

Gabriela WOŹNIAK-KOWALIK,
nauczycielka skierowana do Łucka i Kowla przez ORPEG

CZYTAJ TAKŻE:

ABC KULTURY POLSKIEJ: EDWARD OKUŃ – MALARZ NIE(CO) ZAPOMNIANY

ABC KULTURY POLSKIEJ: OLGA BOZNAŃSKA – «SZARA MALARKA»

ABC KULTURY POLSKIEJ: ANDRZEJ PĄGOWSKI – CHŁOPAK Z PLAKATEM

ABC KULTURY POLSKIEJ: SZTUKA JEST UCIECZKĄ

ABC KULTURY POLSKIEJ: WŁADYSŁAW PODKOWIŃSKI – MALARZ WIELU I TYLKO JEDNEGO OBRAZU

ABC KULTURY POLSKIEJ: ANDRZEJ WRÓBLEWSKI – BUNTOWNIK, LEGENDA POLSKIEJ SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ

ABC KULTURY POLSKIEJ: WIECZNIE POSZUKUJĄCY TADEUSZ MAKOWSKI

ABC KULTURY POLSKIEJ: PIOTR MICHAŁOWSKI – ROMANTYK W SŁUŻBIE NIEPODLEGŁEJ

ABC KULTURY POLSKIEJ: JACEK MALCZEWSKI – OBSESJA ŚMIERCI I PASJA ŻYCIA

ABC KULTURY POLSKIEJ: ARTUR GROTTGER – MALARZ NIEPODLEGŁEJ

ABC KULTURY POLSKIEJ: KOSSAKOWIE – DZIADEK, OJCIEC I SYN

ABC KULTURY POLSKIEJ: MAŁY WIELKI CZŁOWIEK – JAN MATEJKO

 
Powiązane publikacje
ABC kultury polskiej: Reksio i reszta ferajny
Artykuły
Niech podniesie rękę w górę każdy, kto w czasach magicznego dzieciństwa poznał animowaną opowieść zaczynającą się od słów: «Dawno, dawno temu w Krainie Deszczowców zaginął sławny badacz latających żab profesor Baltazar Gąbka. Z Krakowa wyrusza ekspedycja kierowana przez niemniej słynnego podróżnika – Wawelskiego Smoka, któremu w niebezpiecznej wyprawie towarzyszy książęcy kucharz Bartolini Bartłomiej. Ich śladem podąża tajemniczy Don Pedro...»
25 marca 2024
ABC kultury polskiej: Kazimierz Wierzyński – awangardowy artysta, poeta frontowy
Artykuły
Postać Kazimierza Wierzyńskiego jest wyjątkowym przykładem tego, że patriotyzm niczego nie ogranicza, nie narzuca jednej konkretnej roli, czy martyrologii. Czy można być równocześnie i awangardowym artystą, naruszającym normy ówczesnej poezji, i «poetą frontowym», zawsze gotowym walczyć o Polskę? Kazimierz Wierzyński taki właśnie był…
29 lutego 2024
ABC kultury polskiej: Antoine Cierplikowski – najsłynniejszy fryzjer świata
Artykuły
Wielkie pokazy mody znanych projektantów organizowane w XXI wieku na wzór spektakularnych przedstawień nie dziwią ani nie zaskakują już nikogo. Ogólnoświatowe konkursy mistrzów grzebienia i nożyczek także są wyjątkowymi artystycznymi przedsięwzięciami. Droga do takiego postrzegania pracy ludzi kojarzących się tylko ze zwykłym rzemiosłem szycia i strzyżenia nie była ani prosta, ani usłana różami.
07 lutego 2024
ABC kultury polskiej: Kornel Makuszyński – pisarz z uśmiechem w herbie
Artykuły
Kornel Makuszyński urodził się w Stryju w 1884 r. Tam też rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum. Nie dane jednak było mu zostać absolwentem tej szkoły, ponieważ już po pierwszej klasie został z niej relegowany.
25 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Sanah – piosenkarka skazana na wielki sukces
Artykuły
15 sierpnia 2023 r. zagrała piękny koncert na Stadionie Śląskim w Chorzowie, potem wystąpiła jeszcze na Stadionie Narodowym im. Kazimierza Górskiego w Warszawie i w końcu zachwyciła widzów na Polsat Plus Arenie w Gdańsku. W minionym roku wszędzie zapełniła stadiony po brzegi. Jej piosenek łącznie słuchało ponad 170 tysięcy widzów.
23 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Dominik Połoński – wiolonczelista niezłomny
Artykuły
Był genialnym i wybitnym wiolonczelistą. Przez zły los został naznaczony piętnem śmierci w samym środku swojej kariery. Wszystko przez nowotwór mózgu i kolejne ciężkie operacje. Był jedynym na świecie muzykiem, który grał na wiolonczeli, używając tylko prawej ręki. W jednym z wywiadów stwierdził zdecydowanie: «Pokonałem raka mózgu jedynie dla wiolonczeli».
10 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Wiesław Ochman – najwybitniejszy wśród wybitnych
Artykuły
Wiesław Ochman urodził się krótko przed II wojną światową, w roku 1937. Jego ojciec został aresztowany przez Niemców w roku 1944 i nikt więcej o nim niczego się nie dowiedział. Syn już nigdy nie zobaczył ojca. Wychowywała go matka, która zaszczepiła w nim zainteresowania artystyczne.
03 stycznia 2024
ABC kultury polskiej: Muzyka w Krakowie
Artykuły
Europejska Stolica Kultury to miasto naszego kontynentu wybrane przez Unię Europejską, które w ciągu jednego roku ma możliwość zaprezentowania wszelkich aspektów i obszarów życia kulturalnego samego miasta, regionu a także państwa. Aby otrzymać tak zaszczytne i zobowiązujące wyróżnienie miasta kandydackie muszą spełnić wiele warunków przewidzianych w aktach prawnych kodyfikacji unijnej.
01 grudnia 2023
ABC kultury polskiej: Gustaw Holoubek – czarodziej polskiej sceny teatralnej
Artykuły
Umiał zagrać każdą rolę, jaką życie zawodowe przed nim postawiło: Andrzeja Keniga z filmu «Prawo i pięść» z niezwykłą piosenką śpiewaną przez Edmunda Fettinga, Gustawa-Konrada w «Dziadach», króla Władysława Jagiełłę i Kordiana. Był niezwykłym aktorem i człowiekiem. Umiał przekazać w każdej swojej roli uniwersalne prawdy o człowieku i świecie.
20 listopada 2023